Rejestracja znaku towarowego w kontekście roszczeń przysługujących w razie naruszenia prawa ochronnego na znak towarowy

Dorota Majzerowicz
Prawnik

Każdemu - nie tylko przedsiębiorcy - znany jest problem „podrabiania” produktów czy wykorzystywania znaku towarowego w sposób wprowadzający w błąd konsumenta. Jak zatem możliwie najskuteczniej ochronić się przed tego typu praktykami. Zacznijmy od zagadnienia czym jest znak towarowy i jak dokonać jego rejestracji.

Zgodnie z art. 120 ust. 1 ustawy prawo własności przemysłowej znakiem towarowym jest każde oznaczenie, umożliwiające odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa oraz możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonej ochrony. Pojęcie znaku towarowego szczegółowo wyjaśnił Sąd Najwyższy (zob. wyr. z 21.11.2010 r. IV CSK 231/10) wskazując, że znakiem graficznym jest każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa, od towarów innego przedsiębiorstwa. Znakiem towarowym może być w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna w tym forma towaru lub opakowania a także melodia i inny sygnał dźwiękowy

Ustawodawca definiuje pojęcie znaku towarowego przez pryzmat jego podstawowej funkcji uznając za jego immanentną cechę - zdolność odróżniającą. Podstawowym kryterium rozstrzygającym o tym, czy określony rodzaj oznaczenia może być znakiem towarowym podlegającym ochronie, jest możliwość przedstawienia tego oznaczenia w sposób graficzny. Rola jaką w swym założeniu ma do spełnienia warunek graficznej przedstawialności oznaczenia ma służyć temu, aby z przedstawienia oznaczenia w zgłoszeniu wynikał, w sposób jednoznaczny, zakres żądanej ochrony. Co zatem zrobić, kiedy, ktoś wykorzystuje znak towarowy innego przedsiębiorcy we własnym celu i bez porozumienia?

Każdego miesiąca w ręce policji trafiają kolejni nieuczciwi producenci, importerzy
i sprzedawcy, którzy zostali „przyłapani” na wprowadzaniu do obrotu podrobionych towarów. Zarekwirowane fałszywki to niezbity dowód na to, że bezprawnie są dzisiaj kopiowane nie tylko znaki towarowe znanych producentów odzieży, sprzętu elektronicznego i kosmetyków, ale także popularne rozwiązania techniczne i zewnętrzny wygląd produktów. Właścicieli firm, którzy nie chcą stać się ofiarą takich działań, powinni zawczasu zadbać o uzyskanie urzędowej ochrony produktów. Będąc uprawnionymi do wzoru przemysłowego, wzoru użytkowego, czy znaku towarowego mogą skutecznie walczyć z nierzetelnym producentem lub importerem, nie tylko zmuszając go do zaprzestania bezprawnych działań, ale także do zapłaty odszkodowania. Zasady uzyskiwania takiej ochrony przedsiębiorcy i korzystania z niej w przypadku ochrony ingerencji w wynikające z niej uprawnienia reguluje przede wszystkim ustawa prawo własności przemysłowej.

Przedsiębiorca chcąc się ochronić przed nieuczciwą konkurencją powinien sam zadbać o zarejestrowanie znaku towarowego, aby w ten sposób uzyskać ochronę, a w przyszłości mieć uprawnienia do wynikających z tego roszczeń. Dlatego też przedsiębiorca powinien złożyć stosowny wniosek do Urzędu Patentowego. Ustawodawca wskazuje procedurę rejestracyjną w art. 138 ust. 1 ustawy prawo własności przemysłowej.

Wydanie decyzji o udzieleniu prawa ochronnego na znak towarowy następuje po sprawdzeniu przez Urząd Patentowy czy spełnione są warunki ustawowe wymagane do uzyskania prawa tj. wykazanie zdolności odróżniającej znak i wskazanie braku przeszkód rejestracyjnych. Abstrakcyjna i potencjalna zdolność wskazanych oznaczeń do odróżnienia jednorodzajowych towarów w obrocie, decyduje o ich uznaniu za znak towarowy, nie oznacza jednak zdolności rejestrowej znaku towarowego, konieczne jest wykazanie braku przeszkód rejestrowych. Dopiero ich łączne spełnienie pozwala mówić o zdolności rejestrowej znaku towarowego.

Podkreślić należy również, że przedsiębiorcy dążący do zdobycia klientów przyciągają ich uwagę także wyglądem oferowanych towarów. Wprowadzenie nowych wzorów pozwala je odróżnić od produktów konkurencji, dopasować do oczekiwań różnych grup odbiorców.  Oryginalne i nowe kształty mebli butów czy sprzętu gospodarstwa domowego, stają się często wizytówką firmy. Dlatego zewnętrzny wygląd produktów jest naśladowany często przez nieuczciwych konkurentów z równie wielkim zapałem co renomowane znaki towarowe. Przed wprowadzeniem do obrotu rynkowego imitacji stosowanych wzorów przemysłowych można się jednak chronić rejestrując je jako wzory przemysłowe.

Wskazać również należy, że całokształt typowych oddziaływań znaku towarowego na konsumentów oznacza się mianem „funkcji znaku”. W literaturze przedmiotu wyróżnia się: funkcję pochodzenia, funkcję jakościową i funkcję reklamową. Funkcja oznaczenia pochodzenia - zwana jest też funkcją wyróżniającą. Z definicji znaku towarowego wynika, że jego podstawową funkcją jest informowanie nabywców o pochodzeniu towaru. Funkcja ta pozwala na odróżnienie danych towarów od towarów tego samego rodzaju. Znak wskazuje w sposób bezpośredni, że dany towar pochodzi z przedsiębiorstwa używającego dany znak, nie informuje o fizycznym pochodzeniu, ale o komercyjnym pochodzeniu towaru. Funkcja Jakościowa - zwana także funkcją ochrony zaufania lub gwarancyjną, realizowana jest w obrocie gospodarczym przez przekazywanie nabywcom towaru informacji o cechach jakościowych towaru. Stanowi, że z pochodzeniem towaru z określonego przedsiębiorstwa, wiążą się cenione przez nabywców walory tego towaru lub przynajmniej subiektywne, lecz powszechne przekonanie o ich wysokiej jakości. Funkcja jakościowa oznacza, że klient otrzymuje informacje, iż wszystkie towary oznaczone tym znakiem reprezentują ten sam poziom cech jakościowych. Z kolei funkcja reklamowa - zwana sugestywną przejawia się w realnych możliwościach wykorzystania znaku towarowego w charakterze środka reklamy i instrumentu sterującego procesami produkcyjno-dystrybucyjnymi. Funkcja ta ma na celu utrzymanie dotychczasowej i pozyskanie nowej klienteli. Natomiast funkcja reklamowa oznaczenia zachęca potencjalnych nabywców do wyboru towaru lub usługi oznaczonej danym znakiem towarowym.

Większość konsumentów spotkała się ze zjawiskiem tzw. „tanich podróbek”, a to na przykład wyjątkowo tanie spodnie firmy Dolce&Gabbana. W rzeczywistości logo było łudząco podobne do oryginału, jak również sama nazwa, która brzmiała Docha&Cabanom.
Można było spotkać na rynku łudząco podobne do oryginalnych, buty firmy Aiads, które miały sprawiać wrażenie firmowych adidasów. Podróbki te jednak nie miały nic wspólnego z jakością, którą pierwotni pomysłodawcy stworzyli czyniąc przez lata nakłady na technologię i dopracowanie produktu. Podróbek jest mnóstwo od odzieży począwszy przez kosmetyki i sprzęt RTV. Co zatem robić, jeżeli przedsiębiorca ma udzielone prawo ochronne a pomimo tego nagminnie spotyka marne kopie swoich produktów?

Zgodnie z art. 296 ustawy prawo własności przemysłowej osoba, której prawo ochronne na znak towarowy zostało naruszone, lub osoba, której ustawa na to zezwala, może żądać od osoby, która naruszyła to prawo, zaniechania naruszania, wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, a w razie zawinionego naruszenia również naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych lub poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej opłacie licencyjnej albo innego stosownego wynagrodzenia, które w chwili ich dochodzenia byłyby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na znak towarowy.

Stan prawny na dzień: 24.05.2019 r.

Bilbliografia:

Tematy